Trần Tiến Dũng: Chợ Dân Sinh xưa và nay

02/02/2016

“Thời đó, cứ bước vô chợ, lúc trở ra là biết liền mình còn trí thức hay trở thành con buôn”. Ảnh: TL

TTTG.VN – Người Sài Gòn xưa, ai cũng ít ra một lần đi chợ Dân sinh. Những người già nhớ dai kể, khu này thời Bảy Viễn là xóm Bình Khang, đến thời Tổng thống Ngô Đình Diệm thì cho lập chợ.

Đây là cái chợ lập nên cho dân nghèo thành thị thời đó đến mua bán, đổi chác tất cả mọi thứ vật dụng trên đời.

Nếu muốn tìm hiểu xem vì sao cái chợ này vẫn còn tồn tại đến ngày nay thì nhiều người nói, sau 1975, cả Sài Gòn bước vào thời tối tăm bao cấp, cả thành phố biến thành cái chợ trời khổng lồ và chợ Dân Sinh trở thành một nơi mua bán phồn vinh nhất.
Dân mua bán đến đây kiếm đồ đạc thượng vàng hạ cám gì cũng có, đồ chiến tranh thì có từ những bộ phận máy bay cho đến cái cọng dây dù dùng để may miệng túi quân trang. Còn đồ dùng của người nhà giàu bị đánh tư sản, của nhà đi di tản bị cán bộ chiếm tuồn ra thì có từ cái miếng giẻ lau bếp cho đến tấm thảm Arập.
Nhưng có lẽ thứ hàng ở chợ này được âm thầm săn lùng nhiều nhất trong thời nhà nhà, người người tìm đường vượt biên chính là những cái la bàn đi biển. Nhiều người kể rằng, thời mà chiếc Honda Dame có giá một chỉ rưỡi vàng thì mỗi chiếc la bàn trị giá vài cây vàng.
Đã mang tinh thần là chợ dân sinh thì người đến đây mua bán có người lanh người khờ. Nhưng không thời điểm nào bằng sau 1975, quanh chợ, bao gồm cả các tuyến đường quanh chợ như Nguyễn Công Trứ, Nguyễn Thái Bình, Ký Con… trở thành nơi kiếm sống của nhiều trí thức, công chức, thầy giáo…
Bao nhiêu chuyện trớ trêu của số phận cũng đã hàng ngày diễn ra, và mỗi lần nhớ lại người ta vừa thấy chua chát vừa thấy hàm ơn cái chợ này. Một hoạ sĩ kể, tôi may mà chỉ ra đây bán bánh mì, nhưng thấy nhiều người đi bán từng quyển sách, đến đồ chơi của mấy đứa con mà rơi nước mắt.
Đã vậy có người còn lớ ngớ bị chụp cho cái tội mua bán văn hoá phẩm đồi truỵ. Trong khi nhiều người khác lại kể, họ nhờ cái chợ này mà giàu có và tự họ rút ra một kết luận, “Thời đó, cứ bước vô chợ, lúc trở ra là biết liền mình còn trí thức hay trở thành con buôn”.
Hàng bán đồ lính
Có một cậu thiếu niên bước vào dãy hàng chuyên bán đồ lính ở chợ Dân Sinh, tìm mua một cái túi lính để đựng tập đi học. Câu nói, “Đồ lính là hàng độc. Hồi đó giờ cháu không biết chỗ này. Cái gì cũng có, mê quá!”
Không riêng gì cậu, các chàng sinh viên, các cậu ấm nhà giàu, mà người Tây đi du lịch cũng mê đồ lính Mỹ, lính Việt Nam cộng hoà. Có rất nhiều khách Tây “keo kiệt”sẵn sàng trả bộn đôla để sở hữu một cái dây đeo và tấm thẻ bài của một người lính Mỹ nào đó.
Tại các gian hàng bán đồ lính ở chợ Dân Sinh ngày nay, theo thời cuộc mà chia đồ lính ra ba đẳng cấp. Đồ lính Mỹ là hàng hiệu cao cấp. Một đôi giày Mỹ còn mới có giá hơn 100 USD. Rồi nào là hộp quẹt zippo, bình ton đựng nước, phù hiệu các binh chủng… thứ nào cũng là hàng hot.
Đồ lính Việt Nam cộng hoà được săn lùng nhiều nhất là áo lính dù, thuỷ quân lục chiến. Một ông có vẻ là nhà giàu mới, nói: “Tôi cố ý kiếm một cái áo dù mà không ra, có cái nào chủ tiệm nói là hết cái đó, mua không kịp”.
Nhưng món hàng thời thượng nhất của khu đồ lính Mỹ và Việt Nam cộng hoà ở chợ này chính là cái nón lót bên trong nón sắt. Người Sài Gòn ngày nay sẵn sàng trả số tiền trên cả triệu bạc mua cái nón này để đội chạy xe gắn máy thay mũ bảo hiểm.
Hỏi một người tìm mua thì họ nói: “Một cái nón bảo hiểm xịn, hàng hiệu nhập khẩu cũng vài trăm ngàn, nhưng tôi thích đội nón lính, con tôi cũng thích, nó nói chơi vậy mới khác người ta, chớ ra đường ai ai cũng nón bảo hiểm, chán chết”.
Dân mua bán ở chợ Dân Sinh khá thật thà, nếu bạn không rành mà cầm lên một món đồ và hỏi xuất xứ thì họ sẽ cho biết ngay. Đồ lính Thái, nhập qua ngõ Campuchia không có giá, có rất nhiều đồ lính Thái mới tinh, được bày bán.
Thứ đồ rẻ hơn cả đồ lính Thái được bày bán ở chợ này cũng có thứ hàng bộ đội quý hiếm là nón trấn thủ của thời Điện Biên Phủ. Một ông chủ tiệm cho biết, chỉ có mấy ông Tây sưu tập hàng chiến tranh là chịu mua.
Ở một gian hàng khác, chúng tôi thấy một nhóm thanh niên nói tiếng Anh đang tìm mua những tấm thẻ bài lính Mỹ. Nhìn họ trân trọng đọc tên, số quân… của người lính Mỹ trên thẻ bài, rồi hỏi nhau, không biết những người lính này còn sống hay đã hy sinh ở chiến trường Việt Nam.
Cậu thiếu niên người Việt đứng cạnh, thấy lạ hỏi người chủ tiệm: “Tụi nó đọc cái gì trên miếng nhôm đó vậy ông!”
Chiến tranh đã đi qua hơn 40 năm, người hiểu lẽ đời thông cảm cho chuyện một người trẻ không biết gì về người lính các bên từng tham gia chiến cuộc. Không riêng gì chúng tôi, những người tuổi trung niên, có mặt ở chợ này đều chung cảm nhận rằng: có lẽ ngày nay, chợ Dân Sinh là nơi duy nhất còn lại của Sài Gòn, nơi đang lưu giữ các kỷ vật của một thời.

Trần Tiến Dũng